Kartka z kalendarza

1919 – Naczelnik Państwa Józef Piłsudski dokonał uroczystego otwarcia Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, zamkniętego przez władze rosyjskie w 1832 r. W swym przemówieniu Naczelnik Państwa stwierdził m.in.: Gdy grzmią pioruny, przede wszystkim tu w wieżyce i domy uderzają. Nieszczęśliwe nasz ziemie kresowe! A jednak głębokie jest w tym szczęście, płynące z wiary w idealne pierwiastki własnej kultury. Dlatego też, gdy danym było i nam stanąć w chwale zwycięstwa, gdy burza nad tymi murami już się przeniosła – spieszyłem, by dźwignąć dla tej wiary świątynię, by dać znak widomy tej potęgi i siły.

1938 – oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Bortnowskiego zakończyły operację wyswobodzenia Zaolzia z rąk czeskich. Prezydent RP wydał dekret o zjednoczeniu Zaolzia z Polską.

1969 – w Arundel w Kanadzie zmarł gen. Kazimierz Sosnkowski (ur. 19 listopada 1885 r.), piłsudczyk, współtwórca Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, Szef Sztabu oddziałów strzeleckich i I Brygady Legionów Polskich, wybitny dowódca w wojnie polsko-bolszewickiej, minister spraw wojskowych (1920-23 i 1923-24), w wojnie obronnej 1939 r. dowódca Frontu Południowego, Komendant Główny Związku Walki  Zbrojnej (1939-40), Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943-44, jeden przywódców polskiej emigracji niepodległościowej po II wojnie światowej. 

Kartka z kalendarza

1794 – po dostaniu się do niewoli rosyjskiej gen. Tadeusza Kościuszki), Naczelnikiem Powstania został Tomasz Wawrzecki.

1917 – cesarze Niemiec i Austro-Węgier ustanowili w Warszawie Radę Regencyjną Królestwa Polskiego, w której skład weszli kard. Aleksander Kakowski, książę Zdzisław Lubomirski i hr. Józef Ostrowski. Rada miała sprawować najwyższą władzę na terenie Królestwa aż do czasu wyboru króla Polski lub regenta, otrzymała też prawo powoływania rządu i zwoływania Rady Stanu.

1920 – proklamowano powstanie tzw. Litwy Środkowej, organizmu państwowego, na którego czele stanął gen. Lucjan Żeligowski jako dowódca wojsk Litwy Środkowej oraz Tymczasowa Komisja Rządząca.

1921 – Rada Ligi Narodów podjęła decyzję o podziale Górnego Śląska między Polskę i Niemcy. W wyniku tej decyzji Polska otrzymała zaledwie 30 % tego obszaru. 

1939 – niemieckie władze okupacyjne ustanowiły na zajętych, a nie włączonych do Rzeszy, terenach Polski Generalne Gubernatorstwo.

1943 – oddziały 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki stoczyły bitwę pod Lenino. W walkach zginęło ponad pół tysiąca żołnierzy polskich, a blisko 1800 odniosło rany, co stanowiło blisko 25% stanu osobowego formacji. Tak wielkie straty, niewspółmierne do znaczenia militarnego bitwy, były wynikiem decyzji dowództwa sowieckiego, mającej na celu doprowadzenie do jak największego wykrwawienia się oddziałów polskich.  

Kartka z kalendarza

1938 – podczas wypoczynku w Wenecji zmarł nagle na serce płk Władysław Belina-Prażmowski (ur. 3 maja 1888 r.), legendarny twórca kawalerii legionowej, wybitny dowódca w wojnie polsko-bolszewickiej, w II RP m.in. prezydent Krakowa i wojewoda lwowski.

1982 – funkcjonariusz komunistycznej Służby Bezpieczeństwa zamordował w Nowej Hucie młodego robotnika i działacza opozycji Bogdana Włosika.

1985 – w Zakopanem zmarł gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz (ur. 20 lutego 1894 r.), kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari, legionista II Brygady, jeden z dowódców obrony Lwowa w 1918 r., wybitny dowódca Wojska Polskiego w wojnie 1939 r., więzień sowieckich łagrów, dowódca 5 Dywizji Piechoty Armii Polskiej w ZSRS, w latach 1943-45 dowódca I Korpusu PSZ na Zachodzie, w latach 70-tych i 80-tych organizator niezależnego środowiska kombatanckiego, tytularny komendant Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej w 1984 r. 

Kartka z kalendarza

1773 – Sejm (tzw. rozbiorowy) powołał Komisję Edukacji Narodowej- pierwsze w Europie ministerstwo oświaty.

1917 – w ramach Polskiej Organizacji Wojskowej powołano Konwent Organizacji A, który w nowej sytuacji miał kierować całokształtem działań politycznych i wojskowych piłsudczyków. W skład Konwentu weszli m.in. oficerowie legionowi, którzy dzięki zakonspirowaniu się uniknęli internowania przez Niemców, wśród nich Edward Śmigły – Rydz, Wacław Sieroszewski, Tadeusz Kasprzycki i Bogusław Miedziński. Koordynacją działań politycznych zajmował się Jędrzej Moraczewski, zaś sprawy wojskowe były w gestii Edwarda Śmigłego-Rydza, który został Komendantem Głównym POW.

1941 – w sowieckim więzieniu na Butyrkach w Moskwie zmarł Aleksander Prystor (ur. 2 stycznia 1874 r.), jeden z czołowych polityków obozu piłsudczykowskiego, bojowiec PPS, żołnierz POW, w II RP m.in. premier w latach 1931-33, poseł, senator, w latach 1935-38 marszałek Senatu.

1950 – ogłoszono wyroki w procesie IV Zarządu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Sąd skazał dowódcę WiN ppłk. Łukasza Cieplińskiego na karę śmierci, wykonaną 1 marca 1951 r. 

Kartka z kalendarza

1939 – w Warszawie powołano organizację konspiracyjną „Tajna Armia Polska” pod dowództwem mjr. Jana Włodarkiewicza i ppor. Witolda Pileckiego, która z czasem włączyła się w struktury ZWZ-AK.

Kartka z kalendarza

1929 – Franciszek Żwirko ustanowił na dwuosobowym samolocie RWD-2 pierwszy polski lotniczy rekord świata na wysokości 4 tysięcy metrów.

1939 – Polska Partia Socjalistyczna przekształciła się w konspiracyjną organizację „Wolność-Równość-Niepodległość”.

1978 – kolegium kardynalskie w Rzymie wybrało metropolitę krakowskiego prof. Karola kard. Wojtyłę na papieża Kościoła Katolickiego. Przyjął on imię Jan Paweł II. W ciągu 27 lat pontyfikatu Jan Paweł II odbył 104 podróże apostolskie, ogłosił 14 encyklik, 42 listy apostolskie, 14 adhortacji apostolskich, 11 konstytucji apostolskich. Był także autorem wielu dramatów i utworów poetyckich. Jako pierwszy Polak po II wojnie światowej został odznaczony w 1993 r. Orderem Orła Białego. Został beatyfikowany 1 maja 2011 r. i kanonizowany 27 kwietnia 2014 r. 

Kartka z kalendarza

1863 – na czele Powstania Styczniowego stanął gen. Romuald Traugutt (ur. 16 stycznia 1826 r., zm. 5 sierpnia 1864 r.), oficer armii rosyjskiej, uczestnik wojny krymskiej, wykładowca inżynierii w szkole Sztabu Generalnego w Petersburgu. Jako gorący patriota włączył się już na początku Powstania do walki, dowodząc oddziałami na Polesiu, a później z polecenia Rządu Narodowego prowadził działalność dyplomatyczną na rzecz powstania na Zachodzie Europy. Jako dyktator przewodził powstaniu od października 1863 r. do kwietnia następnego roku, kiedy to w wyniku zdrady został aresztowany przez Rosjan, sądzony i skazany na karę śmierci, wykonaną na stokach Cytadeli Warszawskiej.

1939 – w Coetquidan we Francji rozpoczęła się organizacja Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

1943 – w Baalberg k. Bernburga (filii KL Dachau) został zamordowany przez Niemców Stefan Starzyński (ur. 19 sierpnia 1893 r.), legionista I Brygady, major Wojska Polskiego, w latach 1934-39 komisaryczny prezydent m.st. Warszawy, komisarz cywilny przy Dowództwie Obrony Warszawy we wrześniu 1939 r.