Kartka z kalendarza

1918 – w Lublinie ugrupowania lewicy niepodległościowej i piłsudczycy utworzyli Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego (rozwiązany przez Józefa Piłsudskiego 13 listopada). 

Kartka z kalendarza

1906 – Akcja pod Rogowem, w której członkowie Organizacji Bojowej PPS pod dowództwem Józefa Montwiłł-Mireckiego dokonali napadu na rosyjski pociąg pocztowy, zdobywając pieniądze na działalność niepodległościową.

1928 – Rada Miasta Stołecznego Warszawy podjęła uchwałę o przemianowaniu centralnego placu stolicy – Placu Saskiego na Plac Marszałka Piłsudskiego. Plac w 1939 r. nazwany został przez Niemców Adolf Hitler Platz, a w 1945 r. przez komunistów – Plac Zwycięstwa. W 1990 r. powrócił do nazwy z 1928 r.

1933 – w Warszawie zainaugurowała działalność Polska Akademia Literatury pod prezesurą Wacława Sieroszewskiego.

Kartka z kalendarza

1794 – upadek Powstania Kościuszkowskiego w Warszawie. Dokonana 4 listopada przez Rosjan „Rzeź Pragi” złamała opór stolicy.

1914 – w związku z łamaniem się ofensywy państw centralnych na Warszawę, część 1. Pułku Legionów Polskich (bataliony I, III i V) dowodzone przez Józefa Piłsudskiego brawurowym i forsownym marszem, trwającym do 11 listopada 1914 r., pomiędzy wojskami austriackimi i rosyjskimi przedostała się do Krakowa. Operacja ta nazwana „Ulina Mała”, została przez Piłsudskiego uznana za jeden z ważniejszych sprawdzianów dowódczych. W Moich pierwszych bojach, wspomnieniach spisanych w twierdzy magdeburskiej, stwierdzał otwarcie wyznaję, że dopiero po Ulinie zacząłem sobie ufać i wierzyć w swoje siły.

1964 – sąd komunistyczny skazał wybitnego polskiego pisarza Melchiora Wańkowicza na 3 lata więzienia. Był to odwet władz za sygnowanie przez pisarza „Listu 34”. Oficjalnie pisarza oskarżono o czynienie szkody interesom państwa polskiego, jakich miał się dopuścić, opisując w prywatnym liście do córki sytuację polityczną w kraju.  Aresztowanie pisarza wywołało liczne protesty na Zachodzie Europy, w wyniku po kilku tygodniach został zwolniony z więzienia.

1987 – komunistyczna bezpieka zatrzymała ukrywającego się od 13 grudnia 1981 r. Kornela Morawieckiego, przywódcę Solidarności Walczącej, organizacji dążącej do wyswobodzenia narodów z pęt komunizmu. 

Kartka z kalendarza

1912 – na konferencji w Wiedniu działacze niepodległościowi z Galicji (m.in. Józef Piłsudski, Władysław Sikorski, Ignacy Daszyński, Feliks Młynarski), obradujący pod przewodnictwem Włodzimierza Tetmajera, powołali Tymczasową Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Miała ona koordynować działania polityczne polskiej irredenty, a w chwili wybuchu powstania w zaborze rosyjskim, wyłonić Rząd Narodowy.  W skład Komisji weszli przedstawiciele Polskiej Partii Socjalistycznej, Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, Polskiej Partii Postępowej, Związku Patriotów, Związku Chłopskiego, Narodowego Związku Chłopskiego, Polskiego Stronnictwa Ludowego, Narodowego Związku Robotniczego, Związku Niepodległości.

1918 – do Warszawy powrócił Józef Piłsudski, więziony przez Niemców od 22 lipca 1917 r.

1980 – sąd w Warszawie zarejestrował oficjalnie NSZZ „Solidarność”.

Kartka z kalendarza

1673 – zwycięstwo wojsk polskich pod dowództwem Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Sobieskiego (od 1674 r. króla Polski) nad Turkami w bitwie pod Chocimiem.

1918 – w Compiegne pod Paryżem podpisano zawieszenie broni między państwami Ententy a państwami centralnymi, co zakończyło I wojnę światową. Józef Piłsudski przejął z rąk Rady Regencyjnej władzę nad wojskiem. Data przyjęta jako data odzyskania przez Polskę niepodległości, potwierdzone ustawą z 1937 r.

1932 – na Pl. Unii Lubelskiej w Warszawie odsłonięto Pomnik Lotnika, dłuta Edwarda Wittinga. Podczas okupacji niemieckiej, harcerze Szarych Szeregów (m.in. Jan Bytnar ps. „Rudy”) namalowali na cokole pomnika znak Polski Walczącej (kotwicę). Po Powstaniu Warszawskim pomnik został zniszczony. Zrekonstruowany w 1967 r., znajduje się obecnie na zwieńczeniu al. Żwirki i Wigury przy ul. Wawelskiej.

1936 – na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie Prezydent RP Ignacy Mościcki wręczył buławę marszałkowską Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi. 

Kartka z kalendarza

1918 – Józef Piłsudski wydał pierwszy w wolnej Polsce rozkaz do żołnierzy, w którym napisał m.in.: Obejmuję nad wami komendę w chwili, gdy serce w każdym Polaku bije silniej i żywiej, gdy dzieci naszej ziemi ujrzały słońce swobody w całym jej blasku. Z wami razem przeżywam wzruszenie tej godziny dziejowej, z wami razem ślubuję życie i krew swoją poświęcić na rzecz dobra Ojczyzny i szczęścia jej obywateli. (…). Żołnierze! Cały nasz naród staje teraz przed zagadnieniami, które rozwiązać będzie mógł tylko przy nadzwyczajnym wysiłku i naprężeniu swej siły i woli. W swoim zakresie zagadnienia te stają i przed nami. Chciałbym (…), powiedzieć sumiennie o sobie i o was, że byliśmy nie tylko pierwszymi, ale i dobrymi żołnierzami zmartwychwstałej Polski.

1918 – oddziały polskie pod dowództwem mjr. Juliana Stachiewicza wyzwoliły Przemyśl z rąk ukraińskich.

1928 – na gmachu X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej odsłonięto tablice, upamiętniające więzionych tu działaczy niepodległościowych (m.in. Józefa Piłsudskiego).

1948 – następcą Prymasa Polski Augusta kard. Hlonda, zmarłego 22 października 1948 r., został biskup lubelski Stefan Wyszyński, nazwany później Prymasem Tysiąclecia.

Kartka z kalendarza

1904 – na Pl. Grzybowskim w Warszawie odbyła się wielotysięczna manifestacja niepodległościowa zorganizowana przez Polską Partię Socjalistyczną. Manifestacja została krwawo stłumiona przez policję rosyjską.

1924 – wybitny polski pisarz Władysław Stanisław Reymont otrzymał Literacką Nagrodę Nobla za powieść Chłopi.

1939 – przekształcenie Służby Zwycięstwu Polski w Związek Walki Zbrojnej (ZWZ) pod komendą gen. Kazimierza Sosnkowskiego. ZWZ podlegał Rządowi Polskiemu na Uchodźstwie i stanowił największą konspiracyjną siłę zbrojną w okupowanym przez Niemców i Rosjan kraju. 14 lutego 1942 r. został przekształcony w Armię Krajową.  

1956 – po rozwiązaniu Urzędu Bezpieczeństwa władze komunistyczne powołały kontynuującą jego działalność Służbę Bezpieczeństwa (SB), nazywaną „zbrojnym ramieniem partii”. Do końca istnienia PRL, SB tłumiła wszelkie dążenia niepodległościowe Polaków, prowadząc inwigilację, werbunek tajnych współpracowników, skrytobójcze mordy, uprowadzenia, pobicia itp.