Lublin rozpoczął falę strajków pracowniczych, które latem 1980 roku przetoczyły się przez Polskę. Pierwsze protesty rozpoczęły się w lipcu w Lublinie i na Lubelszczyźnie, największy w Lokomotywowni Lublin.
Latem 1980 roku po raz kolejny Polacy zderzyli się z drożyzną, pustymi półkami i niesprawiedliwością systemu komunistycznego. Bezpośrednią przyczyną wybuchu strajków w 1980 roku było sukcesywne podwyższanie cen w bufetach zakładów pracy artykułów mięsnych i jego przetworów. Dla wielu pracowników oznaczało to realne pogorszenie jakości życia.
Władze PRL wprowadziły podwyżkę w celu równoważenia sytuacji rynkowej w kraju. Jednak ta decyzja przyniosła odwrotny efekt wywołując falę strajków na terenie kraju oraz ostatnie doprowadzając do upadku rządu.
Już na początku lipca wybuchły pierwsze strajki między innymi w WSK „PZL-Mielec” i ZM „Ursus’’. Jednak przełom przyniósł wybuch strajku na Lubelszczyźnie w WSK „PZL-Świdnik” w Świdniku. Trwał on od 8 do 11 lipca i zakończył się na korzyść strajkujących, ponieważ dyrekcja podpisała porozumie ze strajkującymi pracownikami.
Pojazd zastępczy („osinobus”) w czasie strajku komunikacji miejskiej w Lublinie Fot. G. Józefczuk
Kolejne ,,przerwy w pracy’’ obejmowały zakłady w Lublinie. Określenie ,,przerwy w pracy’’ były stosowane z zamiast ,,strajk’’, ponieważ komunistyczne władze zakazywały używania tego określenia. Do połowy lipca strajkowało już około 90 zakładów pracy.
Największy strajk trwający od 16 do 19 lipca miał miejsce w Lokomotywowni Lublin. W wyniku niewykonywania swoich zadań przez pracowników sparaliżowany został cały lubelski Węzeł PKP. Bez pracy maszynistów z Lublina nie mógł wyjechać żaden pociąg. W tych samych dniach protest rozpoczęli kierowcy transportu zaopatrzenia sklepów oraz pracownicy komunikacji miejskiej.
18 lipca w Lublinie pojawiły się plakaty z „Apelem do mieszkańców Lublina”. Treść apelu ukazała się na łamach lubelskiej prasy oraz została odczytana w lokalnej rozgłośni radiowej. Tego samego dnia w Warszawie zapadła decyzja o powołaniu komisji rządowej do rozpatrzenia postulatów zgłoszonych w zakładach pracy Lublina i województwa lubelskiego.
Apel do mieszkańców Lublina rozplakatowany na ulicach miasta w Lipcu '80
Fot. Wiesław Michocki (ze zbiorów Muzeum Historii Miasta Lublina)
19 lipca do Lublina przyjechał wicepremier jako przewodniczący komisji rządowej, jego wizyta przyczyniła się do rozładowania atmosfery strajkowej. Strajki na Lubelszczyźnie wygasły w ciągu kilku następnych dni. Objętych strajkiem na Lubelszczyźnie było ponad 150 zakładów pracy.
